Λίστα αντικειμένων
Με την ανάμειξη των βασικών συστατικών του ψωμιού (αλεύρι, νερό, προζύμι, μαγιά και αλάτι) και έχοντας μεταβάλει πλήθος άλλων παραγόντων όπως οι αναλογίες των υλικών, ο τύπος του αλευριού που χρησιμοποιούμε, ο χρόνος ωρίμανσης του ζυμαριού ή η προσθήκη και άλλων υλικών, μπορούμε να καταλήξουμε σε αμέτρητους συνδυασμούς γεύσης και ποιότητας ψωμιού.
Επίσης κάθε λαός, ανάλογα με τις παραδόσεις του, μπορεί να παράγει και διαφορετικούς τύπους ψωμιού. Στην Ελλάδα σήμερα τα είδη ψωμιού που είναι πιο διαδεδομένα και καταναλώνονται περισσότερο είναι τα εξής:
Χωριάτικο: Σταρένιο ψωμί, από σκληρό (κίτρινο) αλεύρι συνήθως, είναι το ψωμί που προτιμάται από τον περισσότερο κόσμο. Διατίθεται σε μορφή φρατζόλας ή καρβέλι. Έχει τραγανή κόρα και συμπαγή ψίχα, ενώ μπορεί να περιέχει και σουσάμι για γαρνιτούρα.
Με προζύμι: Όταν το χωριάτικο ψωμί ζυμώνεται αποκλειστικά με προζύμι. Πολλές φορές, παίρνει και το όνομα του τόπου όπου συνηθίζεται να παρασκευάζεται (πχ Μετσοβίτικο, Γιαννιώτικο, Πίνδου, Αγιορείτικο κλπ.)
Λευκό ή Πολυτελείας: Ψωμί που παρασκευάζεται από λευκό αλεύρι και είναι πλούσιο σε ασβέστιο αλλά πιο φτωχό σε φυτικές ίνες. Συνήθως είναι πιο γευστικό και μπορεί να έχει προστεθεί ζάχαρη, βούτυρο, λάδι ή γάλα ανάλογα την συνταγή.
Ολικής αλέσεως: Ψωμί από σιτάρι του οποίου όμως το αλεύρι δεν έχει υποστεί επεξεργασία (αφαίρεση φύτρου) και είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, σίδηρο, φυλλικό οξύ και άλλα θρεπτικά συστατικά.
Πολύσπορο: Υψηλής θρεπτικής αξίας ψωμί, πλούσιο σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, αμινοξέα και θρεπτικά συστατικά. Παρασκευάζεται από αλεύρι διαφόρων δημητριακών όπως σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρώμη, καλαμπόκι, ρυζάλευρο. Πολλές φορές παίρνει την ονομασία του από το πλήθος των δημητριακών που περιέχει (π.χ επτάσπορο κλπ).
Σικάλεως: Έχει σκούρο χρώμα και παρασκευάζεται συνήθως από ανάμειξη αλευριού σικάλεως και σιταριού. Θεωρείται τροφή κατάλληλη για διαβητικούς, γιατί έχει λιγότερο άμυλο και είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες.
Μπαγκέτα: Η μπαγκέτα, που στα γαλλικά σημαίνει «Μικρό Ραβδί», δημιουργήθηκε από Γάλλους αρτοποιούς στα μέσα του 19ου αιώνα με αφορμή ένα νόμο, ο οποίος τους απαγόρευε να εργάζονται πριν από τις 4 το πρωί. Έτσι για να προλαβαίνουν να έχουν έτοιμα ζεστά ψωμιά στα ράφια τους νωρίς το πρωί, αντί για στρογγυλές μεγάλες φραντζόλες, έφτιαχναν λεπτά και μακρόστενα ψωμιά, που ψήνονταν πολύ πιο γρήγορα. Στην χώρα μας χρησιμοποιείται συχνά για την παρασκευή σάντουιτς.
Τσιαπάτα: Η τσιαπάτα, που στα ιταλικά σημαίνει «Παντόφλα», είναι ένα λευκό, επίπεδο ψωμί, με λεπτή και τραγανή κόρα και ελαστική ψίχα. Η τσιαπάτα έγινε γνωστή γιατί αποτελεί το τέλειο ψωμί για σάντουιτς, μπορεί όμως να συνοδεύσει τυριά, σούπες και ζεστά γεύματα.
Γερμανικό ψωμί: Το Γερμανικό ψωμί είναι συνήθως βαρύ, σκουρόχρωμο και πολύσπορο. Βασικό συστατικό του είναι η σίκαλη, μπορεί όμως να περιέχει και άλλα δημητριακά. Με σχήμα και μορφή σαν τούβλο, είναι ιδιαίτερα χορταστικό και έχει υψηλή θρεπτική αξία.
Η πλούσια διατροφική αξία του ψωμιού το έχει κατατάξει από αρχαιοτάτων χρόνων, σε ένα από τα πιο απαραίτητα τρόφιμα που παρασκευάζει ο άνθρωπος. Το αλεύρι, που αποτελεί το κύριο συστατικό του ψωμιού, τις περισσότερες φορές προέρχεται από σιτάρι, μπορεί όμως να είναι και από άλλα δημητριακά. Σε τέτοια περίπτωση, το ψωμί καλείται με την αντίστοιχη ονομασία, ανάλογα με το είδος του δημητριακού (π.χ. σικάλεως, καλαμποκόψωμο κ.λπ.). Η διαθεσιμότητα και η επάρκεια του αλευριού είναι συχνά ένα σημαντικό οικονομικό και πολιτικό ζήτημα και αρκετοί πόλεμοι έχουν προκληθεί με αφορμή την έλλειψη του.
Η παραγωγή του ψωμιού, γνωστή ως «αρτοποιία», χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα. Η ανάμειξη των υλικών, το ζύμωμα, το γίνωμα και τελικά το ψήσιμο, απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή από αυτόν που παρασκευάζει το ψωμί ώστε να μπουν τα κατάλληλα υλικά, να τηρηθεί σωστά η συνταγή, ο χρόνος και οι κατάλληλες θερμοκρασίες. Σήμερα στην Ελλάδα, η παραγωγή του ψωμιού πραγματοποιείται κυρίως σε μικρές μονάδες φούρνους – αρτοποιεία, πράγμα που διασφαλίζει την φρεσκάδα και την ποιότητα του τελικού προϊόντος.
